29 stycznia 2025

Zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego – kiedy jest możliwe?

Niniejszy artykuł ma na celu wyjaśnienie kwestii związanych z obowiązkiem alimentacyjnym, w tym możliwości jego uchylenia. Często pojawiają się pytania o to, kiedy można zostać zwolnionym z płacenia alimentów. Odpowiedź na to pytanie, jak i wiele innych zagadnień związanych z alimentami, znajdą Państwo w poniższym artykule.

Czym są alimenty?

Alimenty stanowią świadczenie pieniężne, którego celem jest dostarczanie środków utrzymania, w tym zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej do alimentacji. Obowiązek alimentacyjny regulowany jest przez przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: KRO) i wynika z więzi rodzinnych oraz zasady solidarności rodzinnej. Zgodnie z art. 133 § 1 KRO, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Obowiązek alimentacyjny może dotyczyć nie tylko dzieci, ale również w pewnych okolicznościach innych członków rodziny, np. byłego małżonka (art. 60 KRO). W przypadku dziecka, alimenty mają na celu zapewnienie mu środków utrzymania, wychowania, edukacji i rozwoju. Mogą przybierać formę świadczeń pieniężnych (regularne wpłaty) lub świadczeń w naturze (np. pokrywanie kosztów leczenia, edukacji, zakwaterowania). W odniesieniu do byłego małżonka, alimenty mogą być zasądzone, jeżeli po rozwodzie znajduje się on w niedostatku, a rozwód został orzeczony z winy drugiego małżonka, albo gdy stan zdrowia małżonka po rozwodzie uległ pogorszeniu w takim stopniu, że znajduje się on w niedostatku.

Wysokość alimentów

Wysokość alimentów jest ustalana indywidualnie, z uwzględnieniem usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (np. dziecka) oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego (np. rodzica). Nie istnieją sztywne widełki kwotowe. Sąd, orzekając o alimentach, analizuje m.in.:

  • Usprawiedliwione potrzeby uprawnionego: obejmują m.in. koszty wyżywienia, odzieży, mieszkania, leczenia, edukacji, rozrywki i rozwoju.
  • Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego: nie ograniczają się jedynie do aktualnie uzyskiwanych dochodów, ale uwzględniają również potencjał zarobkowy i posiadany majątek.

Czas trwania obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka

Obowiązek alimentacyjny względem dziecka co do zasady trwa do momentu, gdy dziecko osiągnie samodzielność finansową. Pełnoletność (18 lat) nie jest automatycznym zakończeniem tego obowiązku. Jeśli dziecko kontynuuje naukę (np. studia) i nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, rodzice nadal są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych. Obowiązek ten może trwać nawet po ukończeniu studiów, jeśli istnieją ku temu uzasadnione przesłanki, np. trudna sytuacja na rynku pracy lub problemy zdrowotne dziecka uniemożliwiające mu podjęcie pracy.

Alimenty na rzecz byłego małżonka

Z roszczeniami alimentacyjnymi wobec byłego małżonka może wystąpić:

  • Małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku. W tym przypadku zakres obowiązku alimentacyjnego dotyczy dostarczenia środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwmy potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym zobowiązanego.
  • Małżonek przeciwko drugiemu małżonkowi uznanemu za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. W tym przypadku zakres obowiązku alimentacyjnego dotyczy przyczynienia się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego.

Wysokość alimentów na małżonka jest ustalana indywidualnie przez sąd, z uwzględnieniem usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.

Zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego

Zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego może nastąpić w ściśle określonych sytuacjach, gdy ustaną przesłanki, które uzasadniały jego istnienie. Sąd może orzec o uchyleniu obowiązku alimentacyjnego na wniosek osoby zobowiązanej, jeżeli np.:

  • Uprawniony osiągnął samodzielność finansową: np. ukończył edukację, podjął stałą pracę i jest w stanie samodzielnie się utrzymać.
  • Nastąpiła zmiana okoliczności, która uzasadnia uchylenie obowiązku: np. znaczne pogorszenie sytuacji materialnej zobowiązanego, choroba uniemożliwiająca mu pracę.
  • Uprawniony zachowuje się w sposób rażąco naganny wobec zobowiązanego: np. dopuszcza się przemocy, uporczywie odmawia kontaktu, dopuszcza się przestępstwa na szkodę zobowiązanego.

Należy podkreślić jednak, że każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie przez Sąd, który bierze pod uwagę wszystkie okoliczności konkretnego przypadku.

Przedawnienie roszczeń alimentacyjnych

Prawo do alimentacji jako prawo osobiste nie podlega przedawnieniu Natomiast obowiązek dostarczania środków utrzymania uprawnionemu do alimentacji, który orzekany jest zazwyczaj jako świadczenie okresowe w postaci określonej kwoty, przedawnia się w terminie 3 lat.

Zakończenie płacenia alimentów

Obowiązek alimentacyjny ustaje z mocy prawa, gdy ustanie podstawa do jego istnienia, np. w razie śmierci uprawnionego do alimentów. Zobowiązany może również wystąpić do sądu z pozwem o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, jeżeli uważa, że ustały przesłanki do jego dalszego trwania.

Koszty postępowania w sprawach alimentacyjnych

Koszty związane z postępowaniem w sprawach alimentacyjnych obejmują m.in. opłaty sądowe oraz wynagrodzenie adwokata lub radcy prawnego. Wysokość wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego jest ustalana indywidualnie z klientem w zależności od stopnia skomplikowania sprawy. Osoby znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej mogą ubiegać się o zwolnienie z kosztów sądowych lub o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu.

Podsumowując, zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego jest możliwe w ściśle określonych sytuacjach, a każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie przez sąd. W przypadku wątpliwości lub potrzeby uzyskania porady prawnej, zaleca się skontaktowanie z adwokatem lub radcą prawnym specjalizującym się w prawie rodzinnym.

SKORZYSTAJ Z FORMULARZA KONTAKTOWEGO

BĄDŹMY W STAŁYM KONTAKCIE

    Znajdź nas na mapie

    Bądźmy w stałym kontakcie
    ul. Jęczmienna 22/6 87-100 Toruń NIP: 9561536955 REGON: 871557372

    Kontakt do nas

    Kontakt w nagłych przypadkach

    adw. Włodzimierz Marczuk

    604 366 628

    adwokat@wlodzimierzmarczuk.pl